Taliban, kadınların Afganistan’daki yerli ve yabancı STK’larda çalışmasını yasakladı

Cumartesi günü Taliban hükümeti, iddiaya göre bazı kadın çalışanların İslami başörtüsünü doğru şekilde takmaması nedeniyle Afganistan’daki tüm yabancı ve yerli hükümet dışı gruplara kadın istihdamını askıya alma talimatı verdi. Yasak, Afganistan’ın yeni yöneticilerinin kadın hak ve özgürlüklerine yönelik son kısıtlayıcı hamlesiydi.

Gelişme, Taliban’ın kız öğrencilerin ülke çapındaki üniversitelere gitmesini yasaklamasından birkaç gün sonra geldi. Afgan kadınları, o zamandan beri büyük şehirlerde yasağa karşı gösteri yaptılar; bu, Taliban’ın geçen yıl iktidarı ele geçirmesinden bu yana ender görülen bir iç protesto işareti. Karar ayrıca Afganistan ve ötesinde öfke ve muhalefete neden oldu.

Emir, Ekonomi Bakanı Kari Din Muhammed Hanif’ten gelen ve emre uymayan herhangi bir STK’nın Afganistan’daki faaliyet ruhsatının iptal edileceğini söyleyen bir mektupla geldi. Bakanlığın sözcüsü Abdul Rahman Habib, mektubun içeriğini Associated Press’e doğruladı.

Bakanlık, STK’larda çalışan kadın personelin “doğru” başörtüsü veya başörtüsü takmadığına dair “ciddi şikayetler” aldığını söyledi. Kararın tüm kadınlara mı yoksa yalnızca STK’larda çalışan Afgan kadınlara mı uygulanacağı henüz netlik kazanmadı.

“Biz insan değil miyiz?”

En son Taliban önleminin Afgan kadınların evden çıkmasını tamamen yasaklamak için bir basamak taşı olabileceği endişeleri arasında daha fazla ayrıntı hemen mevcut değildi.

Gençlere toplumsal cinsiyete dayalı şiddet gibi konularda eğitim veren bir STK’da usta eğitmen olan Maliha Niazai, “Bu yürek burkan bir duyuru” dedi. “Biz insan değil miyiz? Neden bize bu zulmü yapıyorlar?”

Y-Peer Afganistan’da çalışan ve Kabil’de yaşayan 25 yaşındaki, işinin önemli olduğunu çünkü ülkesine hizmet ettiğini ve ailesini geçindiren tek kişinin kendisi olduğunu söyledi. “Bu açıklamadan sonra yetkililer bize destek verecek mi? Değilse neden ağzımızdan yemek kapıyorlar?” diye sordu.

Celalabad’dan Norveç Mülteci Konseyi için çalışan 24 yaşındaki başka bir STK çalışanı, bunun “hayatımın en kötü anı” olduğunu söyledi.

Kendi güvenliğinden korkarak adını vermeyi reddederek, “İş bana yaşamaktan fazlasını veriyor; gösterdiğim tüm çabaların bir temsili,” dedi.

Üniversite yasağına protestolar sürüyor

Yine Cumartesi günü, görgü tanıklarına göre Taliban güvenlik güçleri batıdaki Herat kentinde kadınlara yönelik üniversite eğitimi yasağını protesto eden kadınları tazyikli su ile dağıttı.

Tanıklara göre, Cumartesi günü yaklaşık iki düzine kadın yasağı protesto etmek için Herat valisinin evine gidiyordu – çoğu “Eğitim hakkımız” sloganları atıyordu – tazyikli su atan güvenlik güçleri tarafından geri püskürtüldüler.

AP ile paylaşılan videoda kadınların tazyikli sudan kaçmak için yan sokakta çığlık atarak saklandıkları görülüyor. Daha sonra protestolarına “Utanç verici!”

Protesto organizatörlerinden Maryam, protestoya 100 ila 150 kadının katıldığını ve küçük gruplar halinde şehrin farklı yerlerinden merkezi bir buluşma noktasına doğru ilerlediğini söyledi. Misilleme korkusuyla soyadını vermedi.

Her sokakta, her meydanda güvenlik, zırhlı araçlar ve silahlı adamlar vardı” dedi. “Tariqi Parkı’nda eylemimize başladığımızda Taliban ağaçlardan dallar kopardı ve bizi dövdü. Ama biz eylemimize devam ettik. Güvenlik varlıklarını artırdılar. Gece 11 civarında tazyikli su çıkardılar.”

Eyalet valisi sözcüsü Hamidullah Mutawakil, yalnızca dört veya beş protestocu olduğunu iddia etti.

Kadına yönelik şiddet ve tazyikli su kullanımından bahsetmeden “Gündemleri yoktu, sadece film çekmeye geldiler” dedi.

Kadın özgürlüklerinin geri alınması

Suudi Arabistan, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar gibi Müslüman çoğunluklu ülkeler de dahil olmak üzere, üniversite yasağına yönelik yaygın uluslararası kınamaların yanı sıra ABD ve büyük sanayi ülkelerinden oluşan G7 grubundan gelen uyarılar var. Taliban için sonuçları olacaktır.

Taliban hükümetinden bir yetkili, Yüksek Öğrenim Bakanı Nida Mohammad Nadim, Perşembe günü Afgan devlet televizyonuna verdiği röportajda yasak hakkında ilk kez konuştu.

Yasağın, üniversitelerde cinsiyetlerin karışmasını önlemek için ve öğretilen bazı konuların İslam’ın ilkelerini ihlal ettiğine inandığı için gerekli olduğunu söyledi. Ayrıca yasağın bir sonraki duyuruya kadar devam edeceğini söyledi.

Taliban, başlangıçta kadın ve azınlık haklarına saygı duyan daha ılımlı bir kural vaat etmesine rağmen, Ağustos 2021’de iktidarı ele geçirdiklerinden beri kendi İslam hukuku veya Şeriat yorumlarını geniş çapta uyguladı.

Kızların ortaokul ve liseye – şimdi de üniversitelere – girmesini yasakladılar ve ayrıca kadınların çoğu istihdam alanından men edildiler. Kadınlara ayrıca toplum içinde tepeden tırnağa giyinmeleri emredildi ve parklar ile spor salonlarına girmeleri yasaklandı.

Afgan toplumu, büyük ölçüde geleneksel olmakla birlikte, ABD destekli bir hükümetin son yirmi yılı boyunca kızların ve kadınların eğitimini giderek daha fazla benimsedi.

Pakistan’ın güneybatısındaki Quetta şehrinde düzinelerce Afgan mülteci öğrenci Cumartesi günü anavatanlarında kadınlara yönelik yüksek öğrenim yasağını protesto etti ve kampüslerin kadınlar için derhal yeniden açılmasını talep etti.

Onlardan biri, Bibi Haseena, eğitim arayan Afgan kızlarının içinde bulunduğu çetin durumu anlatan bir şiir okudu. Yüzbinlerce Afgan kız kardeşi eğitimden mahrum kalırken ülkesi dışında mezun olmaktan mutsuz olduğunu söyledi.