İşgalden 20 yıl sonra Irak: Hayat nasıl daha iyi ve daha kötü

ABD önderliğindeki koalisyon 19 Mart 2003’te Irak’ı işgal ettiğinde, belirtilen hedef, Irak’ın sözde kitle imha silahlarını bulup yok etmek ve Saddam Hüseyin rejimini sona erdirmekti.

Ancak bu silahlar hiçbir zaman gerçekleşmediğinde, umut, Saddam’ı devirerek ve onun acımasız diktatörlüğünü sona erdirerek, Irak’ın en azından Iraklıların yeni özgürlüklere sahip olacağı ve yaşam standartlarını önemli ölçüde iyileştireceği yeni bir demokrasi olarak ortaya çıkmasıydı.

Ancak Iraklı uzmanlar, yirmi yıl sonra sonuçların kesinlikle karışık olduğunu ve kazanımların büyük bir maliyetle geldiğini söylüyor. Savaşla ilgili ölümlere ilişkin tahminler değişiklik gösteriyor ancak Irak Ceset Sayısı, işgalin ardından yaklaşık 200.000 sivilin öldürüldüğünü tahmin ediyor.

Iraklı bir Kanadalı ve Yeni Bir Amerikan Güvenliği Merkezi’nde Orta Doğu Güvenlik Programı üyesi olan Hamzeh Hadad bir telefon görüşmesinde, “Irak 20 yıl öncesine göre daha iyi durumda. Ancak bununla ilgili iki uyarı var,” dedi. Bağdat’tan. Nerede ya da ne olmasını istediğimize bağlı değil. birçoğunun umudu 2003’te bir diktatörün devrilmesiydi.”

“Ve ikincisi, büyük bir maliyetle ortaya çıktı. Ödenen bedel çok büyüktü.”

nefes almak için zaman yok

Kesinlikle işgalden önce Iraklılar Saddam rejimi tarafından hapsediliyor, işkence görüyor ve öldürülüyordu. Hadad, BM yaptırımları nedeniyle birçok Iraklının öldüğünü söyledi.

Ancak işgalden, isyanlardan, mezhepsel iç savaştan, IŞİD’le mücadeleden çok sayıda can kaybedildi” dedi.

Hadad, tüm bu çekişmeler arasında Irak’ın “gerçekten nefes alacak” zamanı olmadığını kaydetti.

“Savaşın 20. yıl dönümüne bakıyoruz ama bence son dört beş yıla kadar gerçekten yeniden inşa etmedik. Ve o zaman bile, o dört beş yılda olanlar, küresel bir salgın yaşadınız .”

Yine de bazı göstergelere göre Iraklılar bugün 20 yıl öncesinden daha iyi durumda. Demokrasi söz konusu olduğunda, 2003 işgalinden bu yana altı seçim, sekiz farklı hükümet ve yedi farklı başbakan oldu.

İnsan Endeksi Göstergesi, BM Kalkınma Programı tarafından bir ülkenin “insan gelişiminin üç temel boyutundaki ortalama başarısını ölçmek için derlenen bir ölçüdür: uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgi ve makul bir yaşam standardı.”

2003 yılında, ortalama yaşam süresinin 65,9 yıl olduğu Irak’a 0,579 puan verildi. Şimdi derecesi 0,686 ve yaşam beklentisi 70,4 yıldır.

Ayrıca BM rakamlarına göre Irak’ın 2003 yılında kişi başına düşen GSYİH’si 855 dolardı. 2021’de 4.686 dolardı. 2018’den 2020’ye kadar Irak’ın eski elektrik bakanı olan Luay al-Khatteeb, elektrik kapasitesinin 2003’ten bu yana on kat arttığını söyledi. Bu arada petrol üretiminin kabaca üç katına çıktığını söyledi.

Yine de gözlemciler, bu önlemlerin çoğunun Irak’ın tam resmini ve 20 yıl sonra hala karşı karşıya olduğu önemli zorlukları yansıtmadığını söylüyor.

Irak’ta Demokrasi

Al-Khatteeb, “Demokrasi, serbest seçimler, federalizm ve piyasa ekonomisi – tüm bunlar, rejim değişikliğinden sonra Irak’ta yapılan tamamen radikal değişikliklerdir – kesinlikle 2003’ten bu yana önemli bir gelişme” dedi.

“BEN Kabul edilebilir bir demokrasi düzeyi oluşturma konusunda önümüzde uzun bir yol olduğunu düşünüyorum.. Ancak yine de bu, kırk yıllık diktatörlük ve askeri yönetimden sonra herhangi bir devlet inşasının aşamalı ilerlemesinin bir parçasıdır.”

Eski bir Iraklı diplomat olan Faysal Amin Rasoul al-Istrabadi, seçimlerin her seferinde zamanında yapılmasının övgüye değer olduğunu söylüyor.

Seçimleri ertelemedik” dedi. “Size seçimlerin İskandinav ülkelerindeki seçimler kadar saf olduğunu söyleyemesem de, sandıklar sayılmadan önce sonuçların bilinmediğini söyleyebilirim. Ve yol boyunca birçok sürpriz oldu. Bu yüzden barışçıl bir seçim geçirdik. yetki devri.”

Yine de, farklı devletlerin özgürlük düzeylerini yıllık olarak derecelendiren Freedom House, 2023’te Irak’ı özgür değil olarak kategorize etti.

Washington merkezli kar amacı gütmeyen kuruluş raporunda, “Irak’ta düzenli, rekabetçi seçimler yapılıyor ve ülkenin çeşitli partizan, dini ve etnik grupları genel olarak siyasi sistemde temsil ediliyor” dedi. “Ancak, yolsuzluk, kanun dışı faaliyet gösteren milisler ve resmi kurumların zayıflığı, demokratik yönetişimi pratikte engelliyor.”

Saddam Hüseyin için bir nostalji var… İronik bir şekilde daha fazla istikrar vardı.– Zainab Saleh, Haverford College’da doçent

Istrabadi, Irak demokrasisinin en büyük sorunlarından birinin, 20 yılı aşkın bir süredir siyasi sınıfın kendisini önceki rejime muhalefet olarak düşünmekten, yönetim sorumluluğunu fiilen üstlenmeye asla geçmemiş olması olduğunu söyledi.

“Irak devleti için hiçbir zaman ortak bir hedefi, ortak bir vizyonu olmayan ve gündemi devlet için daha geniş bir vizyondan çok kişisel gündem tarafından dikte edilmiş gibi görünen karmakarışık bir siyasi sınıf.

“Irak siyasi sınıfında kimsenin bundan 20 yıl sonra Irak’ın ne olduğunu düşündüğünü sanmıyorum. 2003’te kimsenin Irak’ın 10, 20 yıl sonra nasıl olması gerektiğini düşündüğünü sanmıyorum. Temelde, bu beceriksiz bir ülke. Devleti ele geçiren ve yerinden edilmesi çok zor olacak olan siyasi sınıf.”

Bu arada, milisler büyük bir sorun olmaya devam ediyor ve bu da Saddam için bir nostaljiye yol açıyor.

Haverford Koleji’nde antropoloji doçenti olan Zainab Saleh, “Saddam Hüseyin’e bir nostalji var. Iraklılar bir diktatörü sevdiği için değil. “İronik bir şekilde daha fazla istikrar vardı. Ve bu tür bir şiddet tek bir gruptan, onun rejiminden geliyordu. “2003’ten sonra şiddetin nereden geldiğini bilmiyorsunuz: milisler, El Kaide, IŞİD, ABD ordusu. “

Kitabın yazarı Saleh, “Saddam Hüseyin döneminde acı çeken Iraklılarla konuştum. Aile üyelerini hapishanede kaybettiler ve şimdi Saddam Hüseyin’in günlerinin daha iyi olduğunu söylüyorlar” dedi. Yıkıma Dönüş: Irak’ın Sürgün ve Nostalji Anlatıları.

Ekonomi

2003’te 20 yaşındaki genç bir Iraklı, Saddam’ın devrilmesinin ardından bunun Irak için iyi bir fırsat olabileceğini düşünmüş olabilir.

Istrabadi, “Ve emin olun, insanlar inanılmaz derecede zengin oldular” dedi. “Ama genel olarak, bu kadar zengin olan insanlar siyasi sınıflarla son derece iyi bağlara sahipler. Bu nedenle, herkesin nispeten eşit şansa sahip olduğu gerçek, düzenlenmiş serbest pazarın aksine, bir tür soyguncu baron kapitalizmi.”

Al-Khatteeb, Irak’ın 2003’tekinden daha büyük bir özel sektöre sahip olmasına rağmen “son derece sınırlı” olduğunu söyledi.

“Asıl sebep de siyasi partilerin şovu yönetmesidir. Kontrol etmeye devam etmek, siyasi kota sistemiyle kontrol ettikleri kamu sektörüne mali tahsisat yaparak pastadan pay almak istiyorlar”

Bu arada Istrabadi, Iraklılar için tek gerçek iş beklentisinin devlet memuru olmak olduğunu söylüyor. Ancak hükümet, büyük kamu maaş bordrosunu karşılayamaz.

“Gerçek bir özel sektör yaratamadık, bu da bizim devlet sektörümüzün şişirilmiş ve aslında sürdürülemez olduğu anlamına geliyor. Bu gidişle Irak’ın durumu sürdürülemez” dedi.

Istrabadi’ye göre, Irak’taki hizmetlerin sağlanmasına bakılırsa, yönetişim büyük ölçüde başarısız oldu.

“Gerçek şu ki, hiçbir yatırım ve altyapı yok, petrol sonrası bir dünya için gerçek bir planlama yok. Hala doğal gazımızı almak yerine gaz yakıyoruz, her ay bir servet yakıyoruz” dedi.

“Hizmetlerin sunumu çok kötü. Irak’ta ismine yakışır bir hastane veya okul yaptığımızı size söyleyemem” dedi. “On yıllardır altyapısına yatırım yapılmadığı için fakir bir ülke.”

Daha fazla özgürlük/protesto

Teorik olarak, Saddam’ın devrilmesinden bu yana Iraklılara daha fazla özgürlük verildi.

Istrabadi, “Anayasal olarak konuşma hakkınız var. Irak’ta çok sayıda medya var” dedi.

2019’da, dönemin başbakanı Adel Abdul Mehdi’nin hükümetine karşı protestolar patlak verdi ve göstericiler, son derece yozlaşmış olarak gördükleri ve Iraklıların çoğunu yoksulluk içinde tuttuklarını düşündükleri bir siyasi sistemin elden geçirilmesini talep ediyor.

Yüzlerce kişi ölürken, binlerce kişi yaralanırken, Saddam döneminde yaşanması pek mümkün olmayan bir manzaraydı.

Salih, bu kitlesel protestoların şiddeti ve ölümü ateşlerken aynı zamanda umudu da ateşlediğini söyledi.

“İnanılmaz olan şey, Irak için bana umut veren genç nesil. Protestocular mezhepçi siyasi sistemi, yolsuzluğu, temel hizmetlerin eksikliğini ve yüksek işsizliği kınadılar. Kısacası, protestocular Irak’ı yalnızca Irak olarak bilen bir nesle aitti. başarısız bir devlet ve ‘Biz Bir Ülke İstiyoruz’ (Inryd Watan) sloganıyla bir ülke ve haklar talep ederek farklı bir yol çizmeye talip oldu.”

Hadad, protestoların çok sembolik olduğunu, çünkü “Iraklıların kelimenin tam anlamıyla teröristler için endişelenmekten, savaşlar hakkında endişelenmekten vazgeçtikleri ve bilirsiniz, daha iyi bir yaşam talep etmeye başladıkları an” olduğunu söyledi.