İran, Kürtlere odaklanarak Mahsa Amini protestolarını saptırmaya çalışıyor

İran’ın dini liderleri, yıllardır karşılaştıkları en büyük zorlukla karşı karşıya kalan Mahsa Amini’nin ölümüyle ilgili öfkeli protestoları, din adamlarından ziyade ulusun birliğini tehdit eden Kürt kardeşlerinin ayrılıkçı bir ayaklanması olarak göstermeye çalışıyorlar.

İran’ın kuzeybatısındaki Kürdistan eyaletinden 22 yaşındaki Amini, kadınların toplum içinde mütevazı giyinmesini gerektiren katı kuralları ihlal ettiği için gözaltına alındıktan sonra İslam Cumhuriyeti ahlak polisi tarafından gözaltındayken öldü.

Amini’nin Kürt memleketi Saqez’deki cenaze töreninde başlayan protestolar hızla ülke geneline, başkent Tahran’a, İran’ın orta kesimlerindeki şehirlere, Arap ve Beluci azınlıkların yoğun olduğu güneybatı ve güneydoğuya yayıldı.

Üniversiteler ve liseler de dahil olmak üzere ülke genelinde, “Kadın, Yaşam, Özgürlük” miting çığlıkları ve Dini Lider Ayetullah Ali Hamaney’in devrilmesi için aynı çağrılar duyuldu, ancak güvenlik güçlerinin baskılarının çoğu kuzeybatıya odaklandı. İran’daki tahminen 10 milyon Kürt’ün çoğu yaşıyor.

Tanıklara göre, çevik kuvvet polisi ve Basij paramiliter güçleri diğer illerden bölgeye sevk edildi ve gerilimlerin özellikle yüksek olduğu Kürt bölgelerine tanklar gönderildi.

İran, komşu Irak’taki İranlı Kürt silahlı gruplarına da kargaşaya karıştığını söylediği saldırılara saldırdı. İran Devrim Muhafızları, yetkililerin 13 kişinin öldürüldüğünü söylediği kuzey Irak’ın yarı özerk Kürt bölgesindeki militan hedeflere füze ve insansız hava araçları ateşledi.

İran devlet medyası, ülke çapındaki protestoları Kürt ayrılıkçı grupların, özellikle İran Kürdistan Demokrat Partisi (KDPI) tarafından ateşlenen bir “siyasi komplo” olarak nitelendirdi.

‘Bölücülük tehdidi’

Amerikan Üniversitesi’nden siyaset bilimci Ali Fathullah-Nejad, “Ayaklanmanın başlangıcından bu yana rejim, Kürt bölgesinden yükselen ayrılıkçı bir tehdide çağrıda bulunarak, bunu ulusal bir sorundan ziyade bir Kürt etnik sorunu olarak göstermeye çalıştı” dedi. Beyrut.

Fathullah-Nejad, ülke çapındaki protestolar sırasında İran’ın farklı etnik grupları arasındaki önemli dayanışmanın yetkililerin bu çabalarını baltaladığını söyledi.

Yine de, sınırlarının ötesine Irak’a ve daha batıda Suriye’ye bakan İranlı yetkililer, merkezi hükümete meydan okunduğunda Kürtlerin kendi kendini yönetme hırslarının kök saldığını gösterebilir.

Irak’ta yıllarca Saddam Hüseyin’e karşı savaşan Kürtler, 1991 Körfez Savaşı’ndan sonra, 12 yıl sonra ABD liderliğindeki bir işgalde Saddam’ın devrilmesiyle güçlenen bir dereceye kadar özerklik tesis etmek için yeterli Batı askeri koruması kazandı.

Suriye Kürt güçleri, 2011 yılında Devlet Başkanı Beşar Esad’a karşı çıkan ayaklanmanın kargaşasını da istismar ederek, IŞİD’e karşı ABD ile ittifak kurdu ve Suriye’nin kuzeydoğusunu kendi kontrolleri altına aldı.

85 milyonluk nüfusun yaklaşık beşte birinin Kürt olduğu Türkiye’de, Kürdistan İşçi Partisi (PKK) militanları 1984’ten bu yana on binlerce insanın hayatını kaybettiği silahlı bir isyanla devlete karşı savaşıyor.

İZLE | Mahsa Amini sanatı, İran’daki değişim çağrılarını güçlendiriyor:

---

Irak ve Suriye’de Kürtler, İran’daki protestocularla dayanışma içinde olduklarını gösterdiler. Türkiye’de Kürt yanlısı Halkların Demokratik Partisi genel başkan yardımcısı Reuters’e verdiği demeçte, partinin “İran’daki kadınları selamladığını” ve haklarını talep ettiğini söyledi.

Militan bağları olduğu iddiasıyla görevden alınan ve hapse atılan eski belediye başkanı Tuncer Bakırhan, “Türkiye, Irak ve Suriye’de olduğu gibi İran’da da demokrasi arayan Kürtler, özgürlük arayan Kürtlerdir” dedi.

Reuters yorum için İranlı yetkililere hemen ulaşamadı, ancak hükümet, nüfusundaki herhangi bir etnik gruba karşı ayrımcılık yaptığı iddialarını rutin olarak reddediyor ve etnik kökene bakılmaksızın tüm vatandaşlara eşit muamele edildiğini söylüyor.

İran anayasası tüm etnik azınlıklara eşit haklar tanıyor ve azınlık dillerinin medyada ve okullarda kullanılabileceğini söylüyor. Ancak hak grupları ve aktivistler, Kürtlerin, ülkenin Şii Müslüman dini kurumu altında diğer dini ve etnik azınlıklarla birlikte ayrımcılığa maruz kaldığını söylüyor.

Uluslararası Af Örgütü, Kürt grubu KDPI ve diğer yasaklı siyasi partilere bağlı “yüzlerce olmasa da çok sayıda” siyasi mahkumun adil olmayan yargılamalardan mahkum edildikten sonra hapiste olduğunu bildirdi.