Burkina Faso askerleri son siyasi ayaklanmadan 9 ay sonra karşı darbe başlattı

Burkina Faso ordusunun bir düzineden fazla üyesi Cuma günü geç saatlerde devlet televizyonunun kontrolünü ele geçirdi ve ülkenin darbe liderinden cumhurbaşkanı olan Teğmen Albay olduğunu ilan etti. Paul Henri Sandaogo Damiba devrilmişti.

Bir sözcü, Yüzbaşı İbrahim Traore’yi tırmanan İslami isyanla mücadele eden istikrarsız Batı Afrika ülkesinin yeni başkanı olarak tanıttı.

Damiba ve müttefikleri, demokratik olarak seçilmiş cumhurbaşkanını daha dokuz ay önce devirerek ülkeyi daha güvenli hale getirme vaadiyle iktidara geldi. Bununla birlikte, şiddet azalmadan devam etti ve son aylarda liderliğine yönelik hayal kırıklığı arttı.

Cuma akşamı askerler tarafından yüksek sesle okunan bildiride, “Güvenlik durumunun devam eden kötüleşmesi karşısında, geçişi güvenlik meselelerine odaklamaya defalarca çalıştık” denildi.

Askerler, uluslararası topluma taahhütlerine saygı göstereceklerine söz verdiler ve Burkinabes’i “işlerine barış içinde devam etmeye” çağırdılar.

Daha önce silah sesleri darbe korkusunu ateşledi

Burkina Faso’nun başkentinde silah sesleri duyuldu ve devlet yayın kuruluşu günün erken saatlerinde yayına girerek, demokratik olarak seçilmiş başkanın iktidardan indirilmesinden dokuz ay sonra yeni bir darbe girişimi korkusuna yol açtı.

Damiba’nın nerede olduğu hemen bilinmemekle birlikte hükümetinden Facebook’ta yapılan bir açıklama insanları sakin olmaya çağırdı.

Cumhurbaşkanlığı sözcüsüne atfedilen açıklamada, “Sakinliği ve dinginliği geri getirmek için müzakereler sürüyor” dedi. “Ülkemize saldıran düşman sadece Burkinabes arasında bölünme istiyor.”

Batı Afrika ulusunun sakinleri, büyüyen İslami isyan tarafından istikrarsızlaştırılan ülkenin kontrolünün kimin elinde olduğuna dair haber beklerken, belirsizlik öğleden sonraya kadar sürdü.

Birleşmiş Milletler endişelerini dile getirdi ve sükunet çağrısında bulundu.

BM sözcüsü Stephane Dujarric, “Burkina Faso’nun barışa ihtiyacı var, istikrara ihtiyacı var ve ülkenin bazı bölgelerinde faaliyet gösteren terör grupları ve suç ağlarıyla mücadele etmek için birliğe ihtiyacı var.” dedi.

Cuma günkü gelişmeler, Ağustos 2020’de Mali’de bir darbenin bölgede bir dizi askeri güç gaspına yol açtığı Batı Afrika’da çok tanıdık geldi.

Başkent Ouagadougou’nun sokaklarında, bazıları şimdiden Damiba’nın devrilmesine inandıkları şeye destek gösteriyorlardı.

Burkina Faso’nun Yeniden Kuruluşu Hareketi’nden siyasi aktivist Francois Beogo, “Doğrulanmış olsun ya da olmasın, bu darbeyi desteklemek için gösteri yapıyoruz” dedi. “Bizim için bu zaten bir darbe.”

Beogo, Damiba’nın dokuz aylık iktidarı boyunca “sınırlarını gösterdiğini” söyledi. “İnsanlar gerçek bir değişiklik bekliyordu” dedi.

Bazı göstericiler, şiddeti durdurmak için Rusya’nın müdahalesine desteklerini dile getirdiler ve Burkina Faso’nun eski sömürgecisi Fransa’ya karşı sloganlar attılar. Komşu Mali’de cunta, Wagner Grubu’ndan Rus paralı askerlerini ülkenin güvenliğini sağlamaya yardım etmeleri için davet etti. Onların konuşlandırılması uluslararası eleştirilere hedef oldu.

Geçen hafta Damiba New York’a gitmiş ve BM Genel Kurulu’na hitap etmişti. Damiba, yaptığı konuşmada, uluslararası toplum için “belki kınanacak” olsa bile, Ocak darbesini “ulusumuzun beka sorunu” olarak savundu.

Burkina Faso’nun Ocak darbesi, Mali ve Gine’deki benzer devralmaların ardından geldi ve Batı Afrika’da demokrasinin geri dönüşüne ilişkin korkuları artırdı.

Burkina Faso’daki pek çok kişi, önceki hükümetin binlerce kişiyi öldüren ve en az iki milyonu yerinden eden İslami aşırılık yanlısı şiddeti önleyememesinden dolayı hüsrana uğrayan askeri devralmayı destekledi. Yine de şiddet, Damiba’nın yönetimi ele geçirmesinden bu yana geçen aylarda azalmadı.

‘Çok üzücü’

BM’den Dujarric, insani cephede Burkina Faso’nun “güvensizlik arttıkça çok boyutlu krizlerle yüzleşmeye devam ettiğini” söyledi.

Ulusal nüfusun yaklaşık beşte birinin acilen insani yardıma ihtiyacı var” dedi. “Güvenlik olaylarının sayısı 2022’de geçen yıla göre yüzde 220 arttı.”

Dujarric, ülkenin Mozambik ve Ukrayna ile birlikte “2022’de dünyanın en hızlı büyüyen yerinden edilme kriziyle” karşı karşıya olduğunu söyledi.

Burkina Faso İnsan Hakları Hareketi başkanı Chrysogone Zougmore, Cuma günkü gelişmeleri “çok üzücü” olarak nitelendirdi ve istikrarsızlığın aşırı İslamcı şiddete karşı mücadelede yardımcı olmayacağını söyledi.

“Ordu bu kadar ciddi bölünmelerle karakterize edilirse, insanları ve orduyu birleştirmeyi nasıl umabiliriz?” dedi Zougmore. “Bu gerici ve siyasi askeri grupların Burkina Faso’yu başıboş bırakmaya son verme zamanı geldi.”